De zeven N’en van christelijke vleeseters – Noodzakelijk

In de introductiepost van deze serie heb ik uitgelegd wat het doel van de serie is. We gaan zeven veel gehoorde argumenten bespreken die christenen gebruiken om hun eetgewoonten te rechtvaardigen. Vandaag bespreken we het derde argument, namelijk dat vlees eten “Noodzakelijk” is, de derde N. Als je de vorige posts nog niet gelezen hebt dan kun je die hier teruglezen:

• 
  “Beesten kunnen nooit zo wreed zijn als de mens”
• 
  Wanneer het dier terugkeert: Ossenkop, de afwezige referent en de prijs van vlees
• 
  Van Sint Franciscus tot Goodall: een erfenis van respect
• 
  De Vegetariër – Wat kunnen we leren van fictie?

Introductie

Er is een veelgehoorde grap onder veganisten dat op het moment dat mensen ontdekken dat je veganistisch eet iedereen een voedingsdeskundige blijkt te zijn. Iedereen begint je gelijk te vertellen hoe slecht het voor je is, hoeveel fundamentele voedingstoffen je wel niet mist, en dat dierlijke producten absoluut noodzakelijk zijn voor je gezondheid.

Oorspronkelijk dieet

Vanuit een christelijk perspectief is dit echter een vreemd argument, want als we naar het begin van de Bijbel kijken dan lezen we dat we oorspronkelijk plantaardig geschapen zijn¹:

“En God zei: Zie Ik geef u al het zaaddragende gewas dat op heel de aarde is, en alle bomen waaraan zaaddragende boomvruchten zijn; dat zal u tot voedsel dienen.²“

Van zondeval tot zondvloed

Dan denkt u misschien dat dit alleen zo was voor de zondval. Maar als we in de Bijbel de jaren optellen tussen de zondeval in Genesis 3 en de zondvloed in Genesis 6-9 dan kom je uit op ruim 1600 jaar³ voordat God de mens toestemming geeft om vlees⁴ te eten⁵.

De vraag is dus, heeft God de mens met allerlei tekorten geschapen? Of zijn er na de zondeval allerlei tekorten ontstaan, maar heeft God de mensen die Zijn woorden volgden nog 1600 jaar aan tekorten laten lijden?

Daarmee wil ik niet zeggen dat veganistisch eten dus om Bijbelse redenen wel gezond zou zijn, maar dat we als christenen wel voorzichtig moeten zijn met simplistische argumenten.

Maar laten we even naar een paar veel gehoorde argumenten kijken over de zogenaamde tekorten van een veganistisch dieet.

Eiwitten of proteïnen

Vaak horen vegans het argument dat er in vlees (en andere dierlijke producten, zoals eieren) eiwitten zitten en dat we die nodig hebben, en dat planten dit simpelweg niet zouden hebben. Zeker onder sporters is dit een veelgehoord argument.

Maar klopt dit ook?

Laten we eerst eens om ons heen kijken, wat eten enkele van de grootste, sterkste diersoorten? Olifanten, neushoorns, nijlpaarden, gorilla’s en zelfs de koeien om ons heen? Juist, planten. Al het vlees, al de spieren die deze herbivoren opbouwen, om te groeien tot de prachtige dieren die het zijn, dit alles wordt opgebouwd uit eiwitten die zij uit hun voeding halen. Planten.

Er zitten dus wel degelijk eiwitten in planten. Maar dan komt het volgende argument, in plantaardig voedsel zit een incompleet aminozuren profiel (eerlijk is eerlijk, de meeste mensen zeggen het niet zo, maar dit is wat ze bedoelen). En hier moet ik ze gelijk geven, de meeste planten hebben een incompleet aminozuren profiel⁶. Er zijn, volgens het voedingscentrum⁷, negen essentiële aminozuren. Dat zijn de aminozuren die het lichaam niet zelf kan maken. En in de meeste planten zitten ze niet alle negen (in de juiste hoeveelheden).

Dus zegt men dat je tekorten krijgt als je geen dierlijke producten meer eet. Maar klopt dit? Nee, want dat ze niet allemaal in hetzelfde plantaardige voedsel zitten betekent enkel dat je een gevarieerd dieet moet hebben met meerdere soorten plantaardig voedsel. Een goed voorbeeld is een veelvoorkomende combinatie die je in veel culturen tegenkomt: rijst en bonen. Samen bevatten ze alle essentiële aminozuren in een goede hoeveelheid. De combinatie van granen ( tarwe, haver, rijst) met peulvruchten (bonen, erwten, linzen) geeft je over het algemeen een goede basis. Meer informatie hierover kun je hier vinden.

En voor de sporters onder ons, zie hier een lijst met vegan atleten, waaronder topatleten als Lewis Hamilton, Novak Djokovic en Venus Williams. Oftewel, er zitten genoeg eiwitten in plantaardig voedsel om op het hoogste niveau mee te doen⁸.

IJzer

IJzertekort komt veel voor wereldwijd en ook in Nederland. Ik kwam zelfs een schatting tegen van 1,2 miljard mensen⁹. Zoveel vegans zijn er, jammer genoeg, nog niet. Dit is dus zeker geen kwestie die exclusief bij vegans zou spelen.

Er zijn twee soorten ijzer in voedsel, heemijzer en non-heemijzer. Heemijzer zit in dierlijke producten terwijl non-heemijzer in plantaardig voedsel gevonden wordt. Heemijzer wordt gemakkelijker door het lichaam opgenomen, dus hoor je vaak dat ijzertekort een risico is voor veganisten.

Hier kan echter wel wat aan gedaan worden. Vitamine C helpt namelijk bij de opname van ijzer. Dus genoeg groente en fruit helpt om ijzertekorten tegen te gaan. Naast de bekende vruchten zijn ook groenten als broccoli, paprika en spruitjes bronnen van vitamine C. En het zuur van bijvoorbeeld citroenen en appels helpt hier nog eens extra bij.

Plantaardige bronnen van ijzer zijn onder andere: zonnebloempitten, paranoten, pistachenoten, maar ook in volkoren brood en volkoren pasta is het te vinden.

Oftewel, een gevarieerd plantaardig dieet helpt bij een goede opname van ijzer en er is geen reden om te denken dat een plantaardig dieet tot tekorten zal leiden. Wel is het goed om erop te letten en voldoende producten te eten met ijzer erin¹⁰.

Vitamine B12

Mensen die ook maar iets hebben gelezen over veganisme zijn dit waarschijnlijk wel eens tegengekomen. Vegans wordt aangeraden een vitamine B12 supplement te nemen. Dit klopt en doe ik zelf ook.

Vitamine B12 wordt aangemaakt door bacteriën, grotendeels in de grond of in het darmsysteem en uitwerpselen van dieren. In het verleden zat het daardoor in het water en op groenten, fruit en planten. Door verbeterde hygiëne standaarden (wat om allerlei andere redenen natuurlijk erg goed is) is dit echter niet meer zo.

In dierlijke producten zit dit wel, en dus moeten veganisten dit supplementeren.

Nogmaals is het echter allerminst zo dat dit alleen een kwestie voor veganisten is. Er zijn veel meer mensen met B12 tekorten dan dat er vegans zijn. Er zijn zelfs onderzoeken die wijzen op ongeveer 40% van de bevolking¹¹.

Daarnaast krijgen heel veel dieren het ook niet meer op de natuurlijke manier binnen vanwege de onnatuurlijke voedsel- en levenspatronen van dieren in de intensieve veehouderij. Sommige onderzoeken tonen aan dat 90% van de B12 supplementen aan dieren gegeven worden¹².

Oftewel, wat vegans doen is “cutting out the middle man”. In plaats van de dieren de supplementen te laten nemen, nemen we ze zelf¹³.

Omega 3

Vaak horen we dat je voor Omega 3 vetzuren vis zou moeten eten.

Vissen produceren uit zichzelf echter helemaal geen Omega 3, maar krijgen het binnen via algen. Dus net als bij vitamine b12 slaan veganisten een stap over en kiezen we ervoor het bij de bron te verkrijgen. De algen.

Veel mensen, ook niet vegans, nemen supplementen van Omega 3. Om 1 pil Omega 3 visolie te maken moeten echter zo’n 30 (ja, dertig) sardientjes uitgeknepen (letterlijk) worden om voldoende te verkrijgen¹⁴. Er is dus heel veel voor te zeggen het bij algen te houden als je ervoor kiest om een pilletje te nemen.

Daarnaast zijn er andere, plantaardige bronnen, zoals walnoten, lijnzaad, chiazaad, hennepzaad en koolzaad. En slaan vissen niet alleen de omega 3’s op, maar ook allerlei andere chemicaliën die tegenwoordig in de zeeën en oceanen terecht komen dus is het maar de vraag of dit gezond is¹⁵…

Oftewel, zoals met alles wat we hier bespreken, eet gevarieerd, met peulvruchten en noten, en je komt al een heel eind. Mocht je hiervoor een capsule willen nemen, denk dan vooral aan de sardientjes.

Calcium

Ten slotte, zullen we het nog even over calcium hebben. Er gaat een hardnekkige mythe rond dat melk de bron voor calcium is, en dat het zonder melk heel erg moeilijk is om aan calcium te komen.

Net als bij de voorgaande producten is het echter de vraag waar de koe dit dan verkrijgt. Nogmaals is het antwoord: in planten, die dit weer uit de grond opnemen.

Niet alleen dat, maar ook zijn calcium supplementen voor het vee aangeraden¹⁶. Dus ook de hoeveelheid calcium in melk is niet van nature zo, maar komt doordat dit aangevuld wordt.

Plantaardige opties voor calcium zijn donkergroene bladgroenten als bijvoorbeeld boerenkool en chinese kool, maar ook vijgen zijn een goede bron (en lekker zoet voor de zoetkauwen onder ons). Verder zijn veel plantaardige melksoorten verrijkt met calcium, en ook sommige tofu. Oftewel genoeg opties.

Conclusie

Dit zijn enkele voorbeelden van voedingsstoffen waarvan men zegt dat de mens, als die veganistisch eet, tekorten zal krijgen. Er zijn nog vele anderen, dus kijk vooral hier om ook over andere voedingsstoffen te lezen als daar vragen over ontstaan. Er is ontzettend veel informatie want in het algemeen zijn veganisten hier, zeker in het begin, veel mee bezig om er inderdaad zeker van te zijn dat er geen tekorten ontstaan.

En, zoals we aan het begin van het artikel zagen, is er geen reden om te denken dat het dieet dat God voor ons gekozen heeft tot tekorten zou leiden. En is er geen enkele reden om te zeggen dat de consumptie van dierlijke producten noodzakelijk is.

Voetnoten

1. Zie ook het artikel “Dat zal u tot voedsel dienen.” – Christen en Vegan ↩︎
2. Genesis 1:29 ↩︎
3. De chronologie van de Bijbel – De Bijbel voor jou! ↩︎
4. Genesis 9:2-4 ↩︎
5. Natuurlijk weet ik dat het lastig is te zeggen tot in hoeverre dit allemaal letterlijk genomen moet worden, maar om de Bijbelse boodschap te interpreteren moeten we datgene dat opgeschreven is serieus nemen, en kijken naar wat dit betekent. ↩︎
6. Bekende uitzonderingen hierop zijn sojabonen en quinoa, beide bevatten wel ideale hoeveelheden essentiële aminozuren. ↩︎
7. Eiwitten | Voedingscentrum ↩︎
8. Zie ook de Netflix documentaire “The Gamechangers” ↩︎
9. Meer grip op ijzertekort door nieuwe inzichten – Radboudumc ↩︎
10. Op de site van de NVV vind je meer informatie en lijsten met producten die ijzer bevatten IJzer – Nederlandse Vereniging voor Veganisme ↩︎
11. Plasma vitamin B-12 concentrations relate to intake source in the Framingham Offspring Study123 – The American Journal of Clinical Nutrition ↩︎
12. Do carnivores need Vitamin B12 supplements? – Baltimore Post-Examiner (baltimorepostexaminer.com) ↩︎
13. Nogmaals, het is wel van uiterst belang dat je dit doet als vegan. Lees hier meer Vitamine B12 – Nederlandse Vereniging voor Veganisme ↩︎
14. Keuringsdienst van waarde | NPO Start ↩︎
15. Omega 3-vetzuren – Nederlandse Vereniging voor Veganisme ↩︎
16. Levensduur › Kans op melkziekte verminderen | Melkvee.nl – Nieuws en kennis voor de melkveehouder ↩︎